DİZ KİREÇLENMESİ VE TEDAVİSİ

Dizlerde sıvı kaybı kireçlenme nedir ? Neden olur ?

Kireçlenme, bir eklemin zamanla yıpranması, bozulması anlamında kullanılan "dejenerasyon" sözcüğü ile aynı anlama gelmektedir. Ülkemizde sıvı azalması, sıvı kaybı, kıkırdak erimesi, kıkırdak aşınması gibi birçok farklı isimler ile ifade edilmektedir. Tıp dilinde artroz, gonartroz, orteoartroz olarak isimlendirilir.

Diz kireçlenmesi en çok diz eklemlerinde görülür. Bunun en önemli sebebi vücudumuzun yükünü taşıyan eklemler olmasıdır. Kireçlenmede en önemli hasar kıkırdak dokusunda olur. Kıkırdak dokusundaki hasar neticesinde eklem aralığı daralır, zamanla eklemde yer alan diğer tüm dokular da bu süreçten az ya da çok etkilenir. Menisküs, çapraz bağlar, sinovya dediğimiz eklemi besleyen damarlı tabaka ve kemik dokuda aşınmalar, lezyonlar oluşur.

Dizlerde kireçlenme neden olur ?

Kireçlenmenin iki tane önemli sebebi vardır : 1- Yaşlanma 2- Genetik faktörler. Diz kireçlenmesi için buna üçüncü bir sebep eklemek gerekir. Bu da obezitedir. Obezite diz kireçlenmesi için önemli bir risk faktörüdür. Bunların dışında doğuştan gelen bazı anormallikler, geçirilmiş diz ameliyatları, kaza ve travmalar, iltihaplı romatizmalar gibi başka faktörler de dizlerde kireçlenmeye neden olabilir.

Diz ağrılarında teşhis yöntemleri nelerdir ?

Diz ağrısı şikayeti olan birinde öncelikle detaylı bir fiziksel muayene yapılmalıdır. Yeni gelişmeler ile birlikte artık eklem ağrılarının çoğunda muayene ile birlikte eklem ultrasonu ile değerlendirme yapılmaktadır. Eklem ultrasonu sayesinde muayene esnasında hızlı bir şekilde teşhis ve tedavi süreci başlatılabilir. Rutin röntgen değerlendirmesi ve gerekli durumlarda MR görüntüleme de istenebilmektedir.

Diz kireçlenmesinin dereceleri nelerdir ?

Röntgen, ultrason ve muayene sonucunda dizlerde kireçlenmenin derecesi belirlenir. Dizlerde kireçlenme dört dereceye ayrılır. Birinci derece başlangıç ya da en hafif seviye iken dördüncü derece ilerlemiş, en ağır düzeyi ifade eder.

Dizlerde kireçlenme belirtileri nelerdir ?

Dizlerde kireçlenmenin en önemli belirtisi diz ağrısıdır. Diz ağrısı başlangıçta hafif düzeyde iken hasar ilerledikçe ağrının şiddeti ve süresi de artış gösterir. Dizlerde kireçlenmenin diğer bir belirtisi eklemde tutukluk ve sertlik şikayetleridir. Bu şikayet başlangıçta sadece hasta oturduğu yerden kalkarken olurken, zamanla süresi ve şiddeti artar. Kireçlenmenin diğer belirtileri; eklemde sıvı kaybına bağlı eklemden ses gelmesi, eklemde şişlik, yanma hissi, hareket kısıtlanması, yürüme zorluğu, dizlerde şekil bozukluğu gibi belirtirlerdir.

Diz kireçlenmesi tedavisi

Dizlerde kireçlenme tedavisine karar verirken ön çok göz önünden bulundurulması gereken konular şunlardır:

1- Hastanın yaşı

2- Hastanın kilosu

3- Kireçlenmenin derecesi

4- Diğer hastalıkları

Dizlerde kireçlenme tedavisinde sık uygulanan yöntemler şunlardır :

İlaçlar ( ağrı kesicler, romatizmal ilaçlar ,diğer analjezikler vs… )
Fizik tedavi uygulamaları
Diyet ve kilo kontrolü
Egzersiz
Eklem enjeksiyonları
Ameliyatlar

Kilo vermek dizler için faydalı mıdır ?

Evet. Çünkü dizlerimiz vücudumuzun yükünü taşıyan en önemli eklemlerdir. Dizlerde kireçlenmesi olan hastaların mutlaka fazla kilolarından kurtulması gerekir. Yapılan araştırmalarda kilo vermenin diz ağrısı şikayetlerini %50 oranında azalttığı gösterilmiştir. Başlangıç evresinde kireçlenmesi olan birinin ilerideki yaşam kalitesini belirleyecek en önemli kriter kilodur. Başkalarına muhtaç olmadan, daha sağlıklı bir yaşlılık geçirmek için kireçlenme ilerlemeden fazla kilolardan kurtulmak çok ama çok önemlidir.

Kireçlenme tedavisinde egzersizin önemi

Kireçlenmenin başlangıç aşamalarında hem yürüyüş hem de kas güçlendirme egzersizleri rahatlıkla yapılabilir. Ancak kireçlenme ilerlemişse ve de hasta kilolu ise yürüyüş yapmak oldukça zor ve hatta imkansız hale gelebilmektedir. Böyle durumlarda dizlere yük bindirmeden yapılan egzersiz ve sporlar tercih edilmelidir. Yer egzersizleri, yüzme gibi aktiviteler faydalı olabilmektedir.

Dizlerde sıvı kaybı kireçlenme tedavisinde takviye edici gıdalar , bitkisel ürünlerin faydası var mıdır ?

Bu konuda birçok araştırma olmasına rağmen maaelesef Amerikan Romatoloji Birliği’nin önerilerinde yer almamaktadır. Kanıt düzeyi düşük olduğu için bu tür takviye ürünlerin kullanımını abartmamak gereklidir.

Diz kireçlenmesi tedavisinde eklem enjeksiyonları

Dizlerde kireçlenme, sıvı kaybı olan hastalarda uygulanan en etkili ve en önemli tedavilerin başında eklem enjeksiyonları gelir. Eklem enjeksiyonları günümüzde çağdaş hekimler tarafından ultrason görüntüleme rehberliğinde yapılmalıdır. Bu enjeksiyonlar kısmen iyileşmeye katkı sağlar kısmen de ağrı ve ödemin giderilmesinde etkilidir. Kireçlenmesi hafif – orta düzeyde olanlarda daha çok eklem içine yönelik besleyici enjeksiyonlar ön planda iken yaşlı ve ilerlemiş kireçlenmesi olanlarda ise daha çok ağrı tedavisine yönelik enjeksiyonlar tercih edilmelidir.

Extra Sorunlar

Dizlerde sıvı kaybı kireçlenme sorunları olan hastalarda bazen extra sorunlar ortaya çıkabilir. Örneğin, küçük bir kıkırdak parçasının koparak eklem boşluğuna düşmesine eklem faresi denir. Cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir. En sık görülen extra sorunlardan biri de eklem iltihaplanması, eklemde sıvı birikmesidir( sinovit ). Ultrasonla durumun ciddiyeti belirlenip ultrason rehberliğinde iltihaplı sıvının boşaltılması ve iltihap giderici ilaç enjeksiyonu ile tedavi edilebilir. Yine baker kisti dediğimiz durumda kireçlenmesi olan hastalarda sık karşılaşılan extra sorunlardan biridir. Baker kisti ultrason altında iğne ile boşaltılabilir. Kemik ödemi, kireçlenmesi olan hastalarda karşılaştığımız can sıkıcı ve önemli sorunlardan biridir. Özellikle kilolu hastalarda gördüğümüz bu durum, basmakla artan şiddetli diz ağrısı şikayetine neden olur. Tedavisinde esas hedef dizlere yük binmesini önlemektir. Bu yüzden iki ay süreyle baston ya da koltuk değneği kullanmak gerekir.

Özetle;

Dizlerde kireçlenme en çok yaş ,kilo ve genetik faktörlere bağlıdır. Kireçlenme tedavisinde eğer varsa fazla kilolardan kurtulmak çok önemlidir. Eklem enjeksiyonları diz kireçlenmesi tedavisinde ultrason rehberliğinde uygulanmalıdır. Eklem enjeksiyonları her hastaya özgü bir şekilde belirlenmeli ve uygulanmalıdır. Dizlere yönelik eklem enjeksiyonlarında kombine enjeksiyonlar tercih edilebilir. Kireçlenmeden dolayı olan extra sorunlar titizlikle değerlendirilmeli ve tedavi edilmelidir.